ابزار اندازه گیری
اندازه گیری و کنترل ابعاد یک امر بدیهی و رایج در صنایع مختلف می‌باشد. ابزارهای اندازه گیری یکی از ابزارهای رایج در زندگی روزمره می‌باشد که علاوه بر استفاده تخصصی در صنعت در کارگاه، مراکز و حتی منازل نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. ابزارهای اندازه گیری در دو نوع دستی و دیجیتال وجود دارند که هر کدام کارکرد متفاوتی داشته و برای شرایط خاصی طراحی شده‌اند. وجود ابزارهای اندازه گیری ساده مانند خط کش، متر، نقاله در تمام اماکن نظیر خانه و دفاتر طبیعی و رایج است اما برخی از ابزارهای اندازه گیری در دسته ابزار دقیق اندازه گیری قرار گرفته و در مکان‌های خاصی مانند آزمایشگاه یا صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند مانند کولیس، ساعت اندیکاتور و… . ابزارآلات اندازه گیری دقیق بسیار خاص و دقیق بوده و در زندگی روزمره کاربرد چندانی ندارند اما در صنایع مختلف حتی در ساختمان سازی پایه و اساس نظم و درستی فرآیندها می‌باشند. همانطور که می‌دانید اندازه گیری درست و دقیق یک بخش مهم و جدا نشدنی در انجام هرگونه فعالیت و فرایند است به گونه‌ای که در آزمایشگاه‌ها دانشمندان و محققان در تلاش هستند تا ابزارهای اندازه گیری با کمترین خطای ممکن را طراحی و تولید کنند. در ادامه به بررسی چند مورد از معمول‌ترین ابزارهای اندازه گیری دقیق می‌پردازیم.
انواع ابزار اندازه گیری و کاربرد آن‌ها
همانطور که گفته شد ابزارهای اندازه گیری بر اساس میزان دقت و طراحی خاص خود مناسب برای کنترل ابعاد نوع خاصی از اجسام بوده و همین موضوع باعث ایجاد انواع ابزار اندازه گیری دقیق و ساده شده است. در ادامه به معرفی تعدادی از ابزارهای دقیق اندازه گیری پرداخته و کاربرد هر یک را بیان می‌کنیم.
کولیس
کولیس یکی از ابزارهای اندازه گیری دقیق است که می‌تواند اجسام را از ابعاد مختلف اندازه گیری کند. در صنایع مختلف مانند خودرو سازی، مکانیک، فلزکاری و حتی پزشکی کاربرد دارد. قسمت‌های مختلف کولیس عبارتند از بدنه ثابت، بدنه متحرک، فک داخل، فک خارج، پیچ نگهدارنده و… .کولیس‌ها از نظر نوع اندازه گیری ابعاد به دو دسته کولیس داخلی و کولیس خارجی تقسیم بندی می‌شوند. کولیس داخلی برای اندازه گیری داخل جسم مورد استفاده قرار گرفته و کولیس خارجی برای اندازه گیری ابعاد خارجی جسم مورد استفاده قرار می‌گیرد. دقت کولیس‌ها از 0.01 میلی متر تا 0.001 اینچ است. کولیس‌ها بر اساس نحو اندازه گیری به چهار دسته کولیس ساعتی، ورنیه، دیجیتال و عمق سنج تقسیم می‌شوند.
کولیس ساعتی: کار کردن با این کولیس بسیار آسان بوده زیرا مقدار اندازه گیری شده را در صفحه گرد روی کولیس (صفحه ساعت) نشان داده و محاسبه را برای شما آسان‌تر می‌کند.
کولیس ورنیه: ساده‌ترین و رایج‌ترین نوع کولیس است که در اکثر آزمایشگاه‌های معمولی وجود دارد. این کولیس نیز از دو شاخه، یک خط کش، پیج و… تشکیل شده است این کولیس نیاز به محاسبه دستی داشته و مقدار اندازه گیری را اعلام نمی‌کند.
کولیس دیجیتال: کولیس رقمی یا دیجیتال یک کولیس دارای صفحه نمایش بوده که به راحتی و بدون محاسبه مقدار اندازه گیری را اعلام می‌کند همچنین این کولیس امکان اتصال به کامپیوتر را داشته و اطلاعات را به صورت مستقیم به سیستم منتقل کرده و ذخیره می‌کند.
کولیس عمق سنج: همانطور که از نام این کولیس مشخص است برای اندازه گیری عمق اجسام استفاده شده و بدنه این کولیس از فلز ضد زنگ ساخته شده است تا در محیط‌های مختلف بتوان از آن استفاده کرد.
میکرومتر
یکی از ابزارهای دقیق اندازه گیری در آزمایشگاه‌ها است که دقت آن بیشتر از کولیس می‌باشد. دو نوع میلی متری و اینچی دارد که برای برش‌های دقیق و محاسبات با کمترین خطا مورد استفاده قرار می‌گیرد. اجزایی میکرومتر عبارتند از فک ثابت، فک متحرک، استوانه مدرج، ورنیه میکرومتر، کمان و یک اهرم برای قفل شدن. در صنعت سه نوع میکرومتر وجود دارد که عبارتند از میکرومتر داخل سنج، میکرومتر خارج سنج و میکرومتر عمق سنج. که برای اندازه گیری دقیق ابعاد مختلف اجسام بکار برده می‌شوند.
ساعت اندیکاتور
ساعت‌های اندیکاتور یکی دیگر از ابزارهای دقیق اندازه گیری است که برای ارزیابی سطوح ناهموار مورد استفاده قرار گرفته و می‌تواند میزان انحنای اشکال و قطعات بیضی شکل را بیان کند. ساعت‌های اندیکاتور در انواع مختلف وجود داشته اما دو نوع رایج آن ساعت عقربه‌ای و ساعت دیجیتال است که بدیهی است نوع دیجیتال آن دقیق‌تر و کار با آن آسان‌تر است. دقت اندازه گیری ساعت‌های اندیکاتور بین 0.01 تا 0.002 میلی متر است. یکی از کاربردهای ساعت‌های اندیکاتور در اندازه گیری الایمنت کوپلینگ‌ها است که به دلیل دقت بسیار زیاد باعث اندازه گیری‌های دقیق می‌شود.
لازم به ذکر است که ابزارهای اندازه گیری به موارد بالا ختم نشده و متنوع‌تر از موارد ذکر شده می‌باشند مانند زاویه سنج، گونیا و… که در فعالیت‌های علمی و صنعتی بسیاری شرکت دارند.
قیمت ابزارهای اندازه گیری دقیق
ابزارهای اندازه گیری دارای قیمت‌های متفاوتی هستند اما بر اساس نوع آن (کولیس، میکرومتر، ساعت ادیکاتور و…) قیمت‌های مختلفی را می‌توان برایشان تعریف کرد. علاوه بر این فاکتورها ویژگی‌های مانند کیفیت بدنه، دقت اندازه گیری، برند تولید کننده و… نیز در تعیین قیمت تمام شده تجهیزات ابزار دقیق اندازه گیری نقش دارند. به طور کلی هزینه پرداختی در ازای ابزارهای اندازه گیری دقیق بسیار بالاتر از ابزارهای اندازه گیری ساده بوده و مراقبت از آن‌ها از اهمیت بیشتری برخودار است. ابزارهای اندازه گیری دقیق بسیار حساس و گران هستند و تنها در آزمایشگاه‌ها و اماکن خاص می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
خرید ابزارهای اندازه گیری دقیق
در خرید و فروش ابزار اندازه گیری باید به دقت ابزار توجه داشته باشید. همانطور که پیش‌تر گفتیم دقت ابزارهای اندازه گیری متفاوت بوده و از یک سانتی‌متر تا 0.001 میلی متر وجود دارد و بسته به نوع کاربرد آن‌ها باید انتخاب شوند. نکته بعدی در خرید ابزار اندازه گیری توجه به ظرفیت اندازه گیری آن است برای مثال میکرومتر نمی‌تواند اجسامی بزرگ‌تر از 50 میلی متر را اندازه گیری کند (البته برخی از میکرومترها دامنه اندازه گیریشان از 0 تا 25 میلی متر است). بنابراین پیش از خرید ابزارهای اندازه گیری لیستی از نیازهای خود تعبیه کرده و مطابق آن ابزار مناسب خود را انتخاب کنید.
سخن پایانی
ابزارهای اندازه گیری به علت مصرف زیاد و کاربردی بودن جزء رایج‌ترین ابزارهای صنعتی و آزمایشگاهی شناخته شده و در انواع مدل‌ها با دقت‌های مختلف طراحی و تولید شده‌اند. کاربرد ابزارهای اندازه گیری بسیار گسترده بوده و در تمام صنایع، کارگاه‌ها، مراکز آموزشی و حتی منازل وجود دارند و مورد استفاده قرار می‌گیرند. انتخاب ابزارهای اندازه گیری مناسب می‌تواند خطایی کار شما را تا حد زیادی کاهش داده و دقت اندازه گیری شما را تا حد زیادی افزایش دهد. استفاده از ابزارهای اندازه گیری دقت را در ساخت و آزمایش اجسام، اشکال و… افزایش می‌دهد و نتیجه مطلوبی را برای شما به ارمغان می‌آورد.